بررسی نگاره‌های مرتبط با داستان ضحاک در شاهنامۀ شاه‌طهماسبی از منظر تصویرسازی

آثار نگارگری ایران در دوره‌های گوناگون اغلب به صورت تک‌نگاره و غالباً مستقل از متن، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله، سیزده نگارۀ متوالی از شاهنامۀ شاه‌طهماسبی مرتبط با داستان ضحاک از منظر تصویرسازی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مقاله سنجیدن میزان وفاداری نگارگران در انتقال اندیشۀ بنیادین متن به تصویر، ترتیب و توالی آثار بوده است. این داستان توسط چندین نقاش به تصویر درآمده که چگونگی عملکرد آنها برای خلق تصاویری هماهنگ و یکدست، مسئلۀ مورد توجه در این مقاله است. سؤال مورد نظر این است که وفاداری نگارگر به‌عنوان تصویرساز در انتقال متن به تصویر چگونه باعث خلق فریم‌های داستان به‌صورت هماهنگ و یکدست می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تصویرگران شاهنامه با احترام به سنت و زیبایی‌شناسی دوران خود بر این مهم دست یافته‌اند که هر نگاره جدا از آنکه می‌تواند اثری مستقل به نظر آید حلقه‌ای است از زنجیره‌ای تصویری که متن مشخصی را باز می‌نمایاند. همچنین، با وجود نگارگران متعدد، استفاده از عناصر بصری مشترک باعث نزدیکی نگاره‌ها به هم و ایجاد تداوم و انسجام بصری سیزده نگاره به صورت یک روایت کامل تصویرسازی شده می‌شود. اطلاعات این مقاله به‌صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده و به‌روش توصیفیـ تحلیلی بررسی شده است. جامعۀ آماری شامل سیزده نگارۀ متوالی از شاهنامۀ شاه‌طهماسبی با موضوع داستان ضحاک است.